Không ít người Việt đang làm việc tại Nhật gặp rắc rối vì lý do bị công ty hay người cùng công ty "soi". Ở bài viết này tôi xin đề cập đến lý do vì sao công ty Nhật lại hay soi nhân viên người nước ngoài. Hy vọng rằng sau khi đọc bài này thì dù có bị công ty Nhật soi thế nào đi nữa thì chúng ta cũng đõ bị bỡ ngỡ.






Tôi xin miễn bàn việc có hay không có chuyện công ty Nhật "soi" nhân viên. Bởi lẽ tôi dám chắc rằng khoảng 90 % người Việt Nam làm việc tại Nhật Bản hay tại các công ty Nhật có ít nhiều kinh nghiệm bị người Nhật soi.


Xin đi vào vấn đề chính là vì sao công ty Nhật soi nhân viên người nước ngoài? Câu trả lời chung chung đại khái của mọi người sẽ là "bởi vì họ tỷ mỷ", "bởi vì họ quan tâm", "bởi vì họ không tin nhân viên người nước ngoài" v.v... Tất cả đều đúng nhưng có điều là không đủ hay không nêu ra được bản chấn của vấn đề.


Vậy thì nguyên nhân nắm ở đâu? Có một vài nguyên nhân chính như sau:


+Sự nhạy cảm, sắc bén của người Nhật:

Một đặc tính khá nổi bật của Người Nhật là họ rất nhạy cảm với môi trường xung quanh nói chung và với những phản ứng dù là rất nhỏ của người đối diện. Đặc điểm này bắt nguồn từ tính khách sáo của họ mà tôi có đề cập đến một bài viết ở đây. Chính từ sự nhạy cảm này mà họ có thể nắm bắt tất cả những phản ứng của người đang nói chuyện với họ(1). Rút cuộc là người Việt chúng ta bị rơi vào tầm ngắm của họ những vần không nhận ra và cứ thế trò vô tư trò chuyện, tâm sự để rồi vài ngày sau có khi là cả vài tháng sau bị công ty nhắc nhở về một nội dung nào đó(2)


+Tính cẩn thận cảnh giác với "người lạ":

Người Nhật phân biệt rạch ròi giữa "ta" và "người". Và, họ rất "cảnh giác" và khắt khe trong quá trình chấp nhận một cái gì đó mới. Sự hiện diện của đồng nghiệp người nước ngoài đã kích thích tinh thần "cảnh giác" cũng như sự tò mò của họ lên mức cao. Bởi thế nên nhất cử nhất động của bạn (đặc biệt là khi mới vào làm ở công ty) đều rơi vào tầm quan sát của họ.


+Tinh thần trách nhiệm với công ty:

Một lý do nữa là vì người Nhật có tinh thần tập thể cũng như trách nhiệm với công ty rất cao. Khi công ty có nhân viên mới thì từ khi nhân viên này có mặt ở công ty, tất cả những người Nhật khác (cùng công ty) đã mặc nhiên cho rằng họ có trách nhiệm quan tâm đến nhân viên mới này với tư cách là một phần của cả guồng máy công ty. Và họ cũng suy nghĩ rằng nếu nhân viên mới này có vấn đề gì thì sẽ gây ảnh hưởng đến toàn công ty. Vì lẽ đó mà dù một phản ứng nhỏ của bạn cũng bị họ soi và báo cáo đầy đủ lên với giám đốc.


+Do sự kỳ thị người nước ngoài của một cá nhân nào đó:

Thỉnh thoảng có những người Nhật có thành kiến với người nước ngoài. Và nếu không may bạn gặp phải kiểu người này thì bạn cũng sẽ bị họ "soi" rất kỹ. Tuy nhiên, xác suất này chỉ tầm 10% mà thôi. Đa số nguyên nhân bạn bị soi đều nằm vào ba điều mà tôi đã nêu trên.


Nói tóm lại là đừng quên một điều là khi bạn mới vào làm việc cho công ty Nhật tất cả những gì bạn trao đổi với những người làm cùng công ty sẽ được báo lại cho giám đốc một cách đầy đủ thậm chí nhiều khi còn bị thừa. Tôi xin tạm dừng bàn về chủ đề này ở đây. Xin hẹn một dịp khác sẽ đề cập đến việc làm sao để tránh hay thoát khỏi "bẫy soi" của người Nhật.


Chú thích:

1/ Do khác biệt văn hóa nên nhiều khi bạn sẽ bị họ hiểu sai và bị họ báo "oan" lên công ty.


2/ Thật ra có những trường hợp đến khi bị nhắc nhở thì người nói đã quên mất).